NS GZM(W) zandwagens van Seinarm

September 2022 | 87-015-1 (GZM)

Gerard van de Weerd heeft onder zijn merk Seinarm.nl weer een paar mooie nieuwe kitjes ontwikkelt. Drie daarvan zijn zandwagens. In dit verslag bouw ik de 10 én 20 tons zandwagens van de Staatsspoorwegen en de GZG zandwagens van de Nederlandse Centraal Spoorwegmaatschappij. In de NS-tijd stonden deze bekend als GZZ (10t) en GZM (20t) en GZL (ex-NCS GZG). Vanaf 1936 werden de remhuisjes afgenomen. De eerste wagens kwamen bij de S.S. in 1911 in dienst en de laatste wagens gingen pas in 1965 uit dienst. De GZG’s kwamen bij de NCS in 1909 in dienst en hebben het ook nog tot de jaren ’50 uitgehouden. Een indrukwekkende lange staat van dienst dus. Ik bouw de NS versie, maar de oorspronkelijke versies zijn met deze etsplaten ook te maken.

Sinds kort heeft Gerard een eigen webwinkel op zijn site: www.seinarm.nl/Webwinkel

Op deze pagina vertel ik over de bouw van de GZM’s. De modelletjes namen weinig bouwtijd in beslag. Ze zijn goed doordacht en eenvoudig te schilderen doordat bovenbouw en chassis gescheiden zijn. Dit maakt het afbouwen een stuk makkelijker en heb je binnen een relatief kort tijdsbestek een aantal leuke en unieke wagens op het spoor staan.

Gebruikte verf:

Phildie 911 etsprimer
Motip etsprimer spuitbus zwart (voor chassis)
Phildie 757 zwart
Phildie 350 donkergrijs
Humbrol 21 glans zwart
AK true metal 460 brass (messing)
Phildie-finish 903 blanke lak

Bouw van de GZM, set van 3

De GZM set bestaat uit 3 wagens. De eerste is een wagen met remmershuis en remwerk (GZMW) en de overige twee wagens hebben geen remwerk (GZM). De etsplaten worden aangevuld met SS of W1 aspotten, verende buffers en Westinghouse remwerk. De aspotten en buffers heb ik van MKmodelbouwstudio’s, het remwerk van Philotrain/Phildie. Omdat ik de NS versie bouw worden hier W1 aspotten geplaatst.

*De kit zoals deze geleverd wordt: met etsplaten, veertjes, profieltjes en opschriften.*

Allereerst worden alle onderdelen uit de etsplaat verwijderd, opgeschuurd en klaargelegd. In diverse onderdelen – zoals de wanden – moeten nog klinknagels gedrukt worden. Dit doe ik met een dunne spijker waarvan ik de scherpe punt heb afgevijld en een kleine hamer. Het model gaat door de klinknagels gelijk meer leven, dus sla deze stap niet over!

Vervolgens moeten een aantal dingen gevouwen worden en zaag ik de profieltjes allemaal op de juiste lengte. Ik heb daar een nieuw stuk gereedschap voor wat ik iedereen kan aanraden. Het is een ‘tube cutter’ die ik bij de http://www.Tramfabriek.nl gekocht heb. Dit stukje gereedschap zorgt ervoor dat elk stukje buis, staf, profiel op dezelfde lengte haaks wordt gezaagd. Het werkt perfect en ik kan dit iedere bouwer aanraden.

Als alles op maat is gezaagd en gevijld worden de diverse losse stukjes messing en profielen op de zijwanden gesoldeerd. Let bij de kopwanden goed op dat de L-profielen de juiste kant op wijzen.

Daarna wordt de bak dichtgevouwen en de grondplaat gemonteerd. Hiermee is de bovenbouw al grotendeels afgerond.

Het chassis bouwt net zo eenvoudig weg als de bovenbouw. Het enige lastige onderdeel zijn de twee langwerpige balken die uit een platte plaat gevouwen moeten worden. Druk eerst de klinknagels erin voordat je de rand omzet. Klem daarna het smalle gedeelte in twee stevige hoekprofielen in de bankschroef en zet de plaat om. Pas op dat je de klinknagels niet plat drukt.

*Bij het omzetten gebruik ik twee aluminium hoekprofielen en een bankschroef.*

Daarna is het een kwestie van onderdelen monteren. Eerst de twee balken en daarna de bladveren, buffers, handgrepen en wat andere kleine onderdelen. Deze chassis hebben aanzienlijk minder opsmuk dan een personenrijtuig, dus dat gaat lekker snel.

Aan de binnenzijde van de kopwanden komen nog twee stukjes messing draad. Gerard beschrijft in zijn bouwbeschrijving een stuk draad van de ene naar de andere hoek die gemonteerd wordt in de oogjes. Op foto’s zag ik echter dat dit niet helemaal klopt. Er zitten in de hoeken schuiven om de scharnierende kopwanden te vergrendelen. Later heb ik deze zwart geverfd. Daarom heb ik op dit punt afgeweken van de bouwhandleiding.

Daarna komen er nog sluitseinijzers en handgrepen op. Tot slot wijk ik nog een keer van de handleiding af door de uitstekende delen van de klinknagelstrips in een S-vorm te buigen en in de U-profielen een stukje klinknagelstrip in te leggen en schuin af te vijlen. Het is niet helemaal correct, maar benaderd de werkelijkheid best goed. De aanpassingen heb ik gedaan na het bestuderen van een paar oude afbeeldingen. Het geeft de U-profielen in ieder geval al een heel ander uiterlijk.

Dan is het tijd voor de wagen met Westinghouse remwerk en remmershuis. De opbouw is vrijwel identiek aan de andere twee wagens, daarom zal ik dat hieronder niet beschrijven. Wel beschrijf ik de onderdelen die onderscheidend zijn voor deze wagen. Dat begint bij het remmershuis.

Het remmershuis krijgt een uitstulping waar de remspindel in zit. Deze wordt gemaakt met een los afdekplaatje en een lange strip. In de etsplaat zijn deze onderdelen dubbel opgenomen zodat er 1 versie verprutst kan worden. De wand heb ik om een boor omgebogen en daarna gepast. Ik heb de vorm van de buiging net zo lang aangepast totdat deze goed zat. Let op de asymmetrie die erin zit!

Daarna kunnen deurkrukken en remspindel gemonteerd worden en wordt het huisje dichtgevouwen. De handleiding zegt dat er even gewacht moet worden met het monteren van het dakje. Dat deed ik dus, maar op bovenstaande foto is deze wel even als test erop gezet.

Voordat het dak wordt geplaatst is eerst het hekwerk van het bordes aan de beurt. Dit is een lastige klus, maar gelukkig is ook dit twee keer geëtst. Eerst wordt de bovenkant haaks omgevouwen en daarna wordt het uitstekende gedeelte voorzichtig rond gevouwen met een rondbektang. Ik heb dit stripje zo gevouwen dat deze strak langs de baluster gaat. Daarna werd deze met een kleine hoeveelheid tin vastgezet. De ogen in de bodemplaat zijn krap en bij mij pasten de spijlen er niet doorheen. Als je de gaatjes toch opruimt, houd dan ook rekening met de dikte van de verflaag. Dit deed ik niet en gaf achteraf bij de montage wat lakschade.

Tot slot wordt het remwerk onder de bodem geplaatst. Dit gietdeel komt van Philotrain en wordt iets aangepast door een aantal trekstangen te bevestigen tussen wielremmen en gietdeel.

Dan staan er drie leuke zandwagentjes klaar om afgebouwd te worden.

Eindresultaat

Eerst zijn de onderstellen zwart gespoten en zijn de opschriften geplaatst. Dit heb ik gedaan met microset en microsol. De onderstellen zijn gespoten met Motip zwarte primer. Een nieuwe methode voor mij en ik ben erg tevreden met het resultaat. De hechting op het gezandstraalde onderstel is subliem en de lak is zeer krasbestendig. Hoewel het geen hoogglans is droogt het strak op en kunnen de decals er probleemloos op geplaatst worden. Daarna heb ik ze afgelakt met Phildie finish.